သံုးသပ္ခ်က္မ်ား
************
ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ သံုးသပ္ခ်က္
————————-
(၁) ရခိုင္ျပည္ေတာင္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္ႏွင့္ NLD အစိုးရ/ပါတီတို႔ ပူးေပါင္း၍ ANP ပါတီဝင္မ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသားေရး အင္အားစုမ်ားအား ဖမ္းဆီးသည့္ သေဘာ၊ ULA/AA မွ NLD ပါတီဝင္မ်ားအား ျပန္လည္ လက္စားေခ် ဖမ္းဆီးသည့္သေဘာ ျဖစ္ေနသည္။ ULA/AA ႏွင့္ ဆက္စပ္သည္ဟု စြပ္စြဲဖမ္းဆီးမႈမ်ား၌ NLD အစိုးရ/ ပါတီ အေနျဖင့္ သမာသမတ္က်က် ရပ္တည္ျခင္းမ႐ွိပါက ဗမာမဟုတ္ေသာ တိုင္းရင္းသားျပည္သူလူထုမွ NLD ပါတီ/အစိုးရကို အယံုအၾကည္ပ်က္ၿပီး၊ ANP အပါအဝင္ အျခား ရခိုင္အမ်ိဳးသားပါတီမ်ားႏွင့္ ရန္ဖက္သေဘာ ေဆာင္လာၿပီး ေရ႐ွည္တြင္ ဒီမုိကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကိုပါ ထိခိုက္ေစႏိုင္သည္။ ေရတိုတြင္ ႏွစ္ဖက္ အျပန္အလွန္ လက္စားေခ် ဖမ္းဆီးမႈမ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား က်ယ္ျပန္႔လာႏိုင္သည္ဟု သံုးသပ္ရသည္။
(၂) ေဒါက္တာေအးေမာင္အား လာမည္ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ မ႐ွိ ေတာ့ေၾကာင္း ျပည္ေထာင္စု ေ႐ြးေကာက္ပြဲေကာ္မ႐ွင္မွ ထုတ္ျပန္ေၾကျငာျခင္း သည္ NLD အစိုးရ/ပါတီအေနျဖင့္ ရခုိင္အမ်ိဳးသားေရး အင္အားစုမ်ားအား ႏိုင္ငံေရးအယူအဆ မတူညီ၍ ဖိႏွိပ္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ ရခိုင္ျပည္သူလူထုအေပၚတြင္ ထား႐ွိသည့္ NLD အစိုးရ/ပါတီႏွင့္ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္၏ သေဘာထားမွာ တထပ္တည္းျဖစ္ေၾကာင္း ရခုိင္ျပည္သူလူထုၾကားတြင္ ထင္ျမင္ယူဆ စရာျဖစ္လာ သည္။ NLD အေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီထြန္းကားေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းေနေသာ တိုင္းရင္း သားပါတီမ်ားႏွင့္ အလွမ္းေဝးသထက္ေဝးလာႏိုင္ျပီး ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္၏ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရးအရ အျမတ္ထုတ္အသံုးခ်ခံအျဖစ္သို႔ ေရာက္မွန္းမသိ ေရာက္ သြားႏိုင္သည္။ တဖက္တြင္လည္း လႊတ္ေတာ္တြင္းမွ (၂၀၀၈) ဖြဲ႕စည္းပံုအား ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးဆိုသည့္ ၎တို႔၏ ႀကိဳးပမ္းမႈမွာ အင္အားယုတ္ေလ်ာ့လာႏိုင္သည္။
(၃) ULA/AA သည္ ေကာင္းခါး ျပည္သူ႔စစ္ထုတ္ မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ားအား ရခုိင္ျပည္မွ တဆင့္ ႏိုင္ငံျခားသို႔ တင္ပို႔ေနေၾကာင္း Jane’s Defense Weekly တြင္ ေဖာ္ျပထား သည့္အတြက္ ႏိုင္ငံတကာ မူးယစ္ေဆးဝါး ႏွိမ္ႏွင္းေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ အာ႐ံုစိုက္ လာႏိုင္ၿပီး ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္မွလည္း ဤကိစၥကို ႏိုင္ငံေရးအရ အျမတ္ထုတ္ အသံုးခ်လာႏိုင္သည္။
(၄) UWSA ဌာနခ်ဳပ္တြင္ ULA/AA ဌာနခ်ဳပ္အား အေျခစိုက္ထားျခင္းမ႐ွိေၾကာင္း UWSA မွ လား႐ိႈးဆက္ဆံေရး တာဝန္ခံ ဦးညီရန္းမွေျပာၾကားျခင္းမွာ ULA/AA အား လက္ခံမထားရန္ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္မွ ဖိအားေပးျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သည္။
(၅) မဏိပူရျပည္နယ္ႏွင့္ အာသံျပည္နယ္မွ အိႏၵိယဗဟိုအစိုးရအား ဆန္႔က်င္သူ (၂၂) ဦးကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွ လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့ျခင္းသည္ ႏွစ္ဖက္ လက္နက္ကိုင္ ပုန္ကန္သူ မ်ားအား ပူးေပါင္းႏွိမ္ႏွင္းရန္ သေဘာတူညီခ်က္ ႐ွိထားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ULA/AA အဖြဲ႔ဝင္မ်ားအားလည္း အိႏၵိယအစိုးရမွ ဖမ္းဆီး၍ ျမန္မာဖက္သို႔ လႊဲေျပာင္းေပးျခင္းမ်ား႐ွိလာႏိုင္သည္။
(၆) ယန္ဟီးလီး ထုတ္ျပန္ခ်က္အေပၚတြင္ တဖက္သက္ေျပာဆို ေရးသားခ်က္ဟု ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ႐ံုးမွ ျငင္းခ်က္ထုတ္ျခင္း၊ ARSA မွ သိုဝွက္ထားသည့္ ပစၥည္းမ်ား တြင္ WFP မွ ေထာက္ပံ့သည့္ ရိကၡာႏွင့္ UNHCR မွ ထုတ္ေပးသည့္ ကတ္ကို ေတြ႕႐ွိရသည္ဟု ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္မွ ထုတ္ျပန္ျခင္းမွာ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္း မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရးတြင္ ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီးျဖင့္ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ေနသည္ ဟု စြပ္စြဲလိုသည့္ သေဘာသက္ေရာက္ေၾကာင္း ယူဆရသည္။
(၇) Covid-19 ကပ္ေရာဂါႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရခ်ိန္တြင္ ရခုိင္ျပည္တြင္း၌ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡအ႐ွိန္ျမင့္ေနျခင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား ပိုမိုမ်ားျပားလာျခင္း၊ အင္တာနက္ ျဖတ္ေတာက္ထားျခင္း၊ သတင္းသမားမ်ားအား တရားစြဲဆိုျခင္း ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းမွ စိုးရိမ္ပူပန္မႈႏွင့္ တႏိုင္ငံလံုး လႊမ္းျခံဳသည့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ခ်က္ခ်င္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ေတာင္းဆိုမႈမ်ား ႐ွိေသာ္လည္း ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရး ေကာင္စီအတြင္း ဗီတိုအာဏာက်င့္သံုး ႏိုင္ သည့္ ျမန္မာအစိုးရအား ေထာက္ခံအားေပးေသာ ႏိုင္ငံမ်ားေၾကာင့္ ထိေရာက္ သည့္ အေရးယူေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ျခင္း မ႐ွိသည့္အေပၚ ျမန္မာအစိုးရ စစ္တပ္မွလည္း ႏိုင္ငံတကာ၏ ဖိအားကို ဂ႐ုမစိုက္ဘဲ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအား အ႐ွိန္အဟုန္ျမႇင့္ တိုက္ခိုက္ျခင္းႏွင့္ ျပည္သူလူထုအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းမ်ားကို ပိုမိုရဲတင္းစြာ ျပဳလုပ္လာႏိုင္သည္။
စစ္ေရးဆိုင္ရာ သံုးသပ္ခ်က္မ်ား
————————–
(၁) ULA/AA ေျခကုတ္စခန္းမ်ား၊ ခိုေအာင္းႏိုင္ေသာ ေနရာမ်ားအား ျမန္မာအစိုးရ စစ္တပ္မွ ထိုးစစ္ဆင္ေနခ်ိန္တြင္ ULA/AA မွလည္း အင္အား၊ ေလ့က်င့္မႈႏွင့္ တိုက္ပြဲအေတြ႕အၾကံဳ နည္းေသာ ရဲတပ္ဖြဲ႕မ်ားအား တိုက္ခိုက္ျခင္း၊ မိုင္းေထာင္ ျခင္း၊ ပို႔ေဆာင္ဆက္သြယ္ေရး လမ္းေၾကာင္းမ်ားတြင္ ျဖတ္ေတာက္ တိုက္ခိုက္ ျခင္းမ်ားကို ဆက္လက္ေဆာင္႐ြက္ေနႏိုင္ၿပီး ႏွစ္ဖက္႐ႈပ္ေထြးေန သည္ကို အခြင့္ ေကာင္းယူ၍ ရေသ့ေတာင္၊ ဘူးသီးေတာင္ႏွင့္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ ARSA မွလည္း ႀကိဳၾကားႀကိဳၾကား တိုက္ပြဲမ်ား ေဖာ္လာႏိုင္သည္။
(၂) ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားျဖစ္သည့္ WHO ႏွင့္ WFP ယာဥ္တန္းမ်ားအား ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္ျခင္းသည္ NLD အစိုးရအတြက္ မ်က္ႏွာပ်က္၊ သိကၡာက်ဖြယ္ ျဖစ္သည္။ က်ဴးလြန္သည့္ တပ္ဖြဲ႔အေနျဖင့္လည္း စစ္ဖက္ဆိုင္ရာ က်င့္ဝတ္ စည္းကမ္းကို ခ်ိဳးေဖာက္ရာေရာက္သည္။ သို႔ရာတြင္ တဖက္ အဖြဲ႔အစည္းအား ဂုဏ္သိကၡာက်ဆင္းေစလိုသည့္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ျဖင့္ ႏိုင္ငံ၏သိကၡာ၊ ျပည္သူလူထု၏ မ်က္ႏွာကို မေထာက္ထားဘဲ ျပဳမူေဆာင္႐ြက္ေနသည့္ သေဘာျဖစ္သည္။ ေရ႐ွည္တြင္ စစ္ေဘးေ႐ွာင္မ်ား၏ စား၊ ဝတ္၊ ေနေရး၊ လူထု၏ က်န္းမာေရးကိုပါ က်ယ္ျပန္႔စြာ ထိခိုက္လာႏိုင္သည္။
(၃) စစ္ေဘးေ႐ွာင္မ်ားအား ကူညီကယ္ဆယ္ေရးလုပ္ေနေသာ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္း မ်ားအား ရည္႐ြယ္ခ်က္႐ွိ႐ွိတိုက္ခိုက္ျခင္းႏွင့္ ေက်း႐ြာမ်ားအား မီး႐ိႈ႕ျခင္းကို တဖက္ အဖြဲ႕အစည္းအား ႏိုင္ငံေရးအရ သိကၡာခ်ရန္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ျဖင့္ အျပန္အလွန္ က်ဴးလြန္မႈမ်ား႐ွိလာႏိုင္သည္။
(၄) ULA/AA အား အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔အျဖစ္သတ္မွတ္၍ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲျဖစ္စဥ္မွ ဖယ္ခ်န္ထားျခင္း၊ ULA/AA မွလည္း ရခုိင္ျပည္႐ွိ ျမန္မာအစိုးရ ယႏၲရားႏွင့္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားအား လူထုနွင့္လက္တြဲ၍ ေမာင္းထုတ္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ျခင္း၊ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္မွ ႐ွမ္းျပည္၊ ရခုိင္ျပည္ႏွင့္ ပလက္ဝၿမိဳ႕နယ္မ်ား တြင္ အသံုးျပဳရန္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္အတြင္း ဘ႑ာေငြေတာင္းခံျခင္းမ်ားကို ေထာက္႐ႈ၍ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာကို ႏိုင္ငံေရးအရ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး အေျဖ႐ွာႏိုင္မည့္ အခင္းအက်င္းမွာ အလွမ္းေဝးသထက္ေဝးလာၿပီး ရခုိင္ျပည္တြင္း လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡ ပိုမိုျပင္းထန္လာႏိုင္သည္ဟု သံုးသပ္ရသည္။
လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ သံုးသပ္ခ်က္မ်ား
———————————-
(၁) ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္မွ အရပ္ဖက္ပစ္မွတ္မ်ားအား ထိခိုက္မည္ကို အေလးမထားဘဲ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္ျခင္း၊ ဥပေဒမဲ့ ဖမ္းဆီးညွင္းပန္းမႈမ်ား႐ွိေၾကာင္းကို ယန္ဟီးလီး၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္အား ဦးေဇာ္ေဌးမွ ျငင္းဆိုရာတြင္ လည္းေကာင္း၊ ေက်ာက္ဆိပ္႐ြာမွ အရပ္သား (၅) ဦးအား ပုဏၰားကၽြန္းမွ စစ္ေတြသို႔ ပို႔ေဆာင္စဥ္ ေရယာဥ္ေပၚတြင္ လူမဆန္စြာ ႏွိပ္စက္ခဲ့သည္မွာ မွန္ကန္ေၾကာင္းကို ထိုဗီဒီယုိထြက္ေပၚလာၿပီး ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္မွ ဝန္ခံခဲ့ျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း ေပၚလြင္ထင္႐ွား ေစသည္။
(၂) ULA/AA မွဟုယူဆရေသာ စြန္႔လႊတ္မိုင္းမ်ား၊ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္၏ လက္နက္ႀကီးျဖင့္ အေၾကာင္းမဲ့ပစ္ခတ္ျခင္း၊ အရပ္ပစ္မွတ္မ်ားအား ထိခိုက္မည္ကို ဂ႐ုမစိုက္ဘဲ ေလေၾကာင္းမွ ဗံုးႀကဲတိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ အရပ္သားျပည္သူ ထိခိုက္မႈမ်ား ဆက္လက္႐ွိေနႏိုင္သည္။
(၃) အရပ္သားမ်ားအား ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္မွ ေလေၾကာင္းမွ ဗံုးႀကဲျခင္း၊ လူေန ရပ္ကြက္ႏွင့္ ေက်း႐ြာမ်ားသို႔ လက္နက္ႀကီးျဖင့္ အေၾကာင္းမဲ့ ပစ္ခတ္ျခင္း၊ ဝင္ေရာက္ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊ မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ ေဖာက္ထြင္း လုယက္ျခင္းတို႔အျပင္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေရးသားခြင့္အား အၾကမ္းဖက္ တိုက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒသံုး၍ ပိတ္ပင္ထားျခင္း၊ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ အင္တာနက္ပိတ္ဆို႔၍ သတင္းအေမွာင္ခ်ထားျခင္းမ်ားကို ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္း အဝိုင္းမွ ထိေရာက္စြာ ဖိအားမေပးႏိုင္သည့္အျပင္ NLD အစိုးရ/ပါတီ ကိုယ္တိုင္မွ လည္း ႏႈတ္ဆိတ္ေနျခင္းေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္မွ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈႏွင့္ စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို ပို၍ ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း က်ဴးလြန္လာ ႏိုင္သည္။
(၄) ရခုိင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းအား အင္တာနက္ျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊ သတင္းသမားမ်ားအား အၾကမ္းဖက္ တိုက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒျဖင့္ ၿခိမ္းေျခာက္၍ သတင္းအေမွာင္ခ်ထား ျခင္းမွာ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္အတြက္ စစ္ဖက္ဆိုင္ရာ သတင္းလံုျခံဳေရးအား ကာကြယ္ရန္အတြက္သာမက ၎တို႔၏ စစ္ရာဇဝတ္မႈႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားအား မေပါက္ၾကားရေအာင္ ဖံုးဖိထားႏိုင္ရန္အတြက္ဟု ယူဆရ သည္။
(၅) တိုက္ပြဲႏွင့္ မသက္ဆိုင္သည့္ ဒဏ္ရာရအရပ္သားမ်ားအား သယ္ယူရန္ ပံုစံျဖည့္၍ ျပည္နယ္ၫႊန္မွဴးႏွင့္ နယ္/လံု ဝန္ႀကီးတို႔မွတဆင့္ တိုင္းအထိတင္ျပ၍ အေၾကာင္း ျပန္မွသာ သယ္ယူရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း နယ္/လံု ဝန္ႀကီးမွေျပာဆိုခ်က္မွာ တိုက္ပြဲ တြင္ ဒဏ္ရာရ႐ွိသည့္ ရန္သူကိုပင္ ေဆးဝါးကုသေပးရမည့္ဆိုသည့္ ႏိုင္ငံတကာ စစ္ဖက္ဆိုင္ရာ က်င့္ဝတ္စည္းကမ္းမ်ားႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေနသည္သာမက လူတဦးခ်င္း စီ၏ အသက္႐ွင္ရပ္တည္ေရးကိုပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားမႈမ႐ွိေၾကာင္း ေပၚလြင္ ထင္႐ွားေစသည္။
(၆) ULA/AA ႏွင့္ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္တို႔အၾကား တိုက္ပြဲကာလအတြင္း၌ လူ႔အခြင့္ အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားအား ရခိုင္ပါတီ အမတ္မ်ားမွ လႊတ္ေတာ္တြင္း၌ ေဆြးေႏြးခြင့္ အား ပိတ္ပင္ထားျခင္း၊ ANP အမတ္တခ်ိဳ႕မွ အစိုးရ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္မ်ား အား တိုင္ၾကားခဲ့ေသာ္လည္း လ်စ္လ်ဴ႐ႈခံရျခင္းေၾကာင့္ NLD ပါတီ/အစိုးရႏွင့္ လႊတ္ေတာ္တြင္း ႏိုင္ငံေရးကို အယံုအၾကည္ပ်က္စရာ ျဖစ္ေစသည္။ အက်ိဳးဆက္ အေနျဖင့္ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡႏွင့္ အျပန္အလွန္ လက္စားေခ်မႈမ်ား ပိုမိုႀကီးထြား လာႏိုင္သည္။
စစ္ေဘးေ႐ွာင္ဆိုင္ရာ သံုးသပ္ခ်က္မ်ား
——————————-
(၁) တိုက္ပြဲမ်ား၊ ရမ္းသန္းပစ္ခတ္မႈမ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားေၾကာင့္ စစ္ေဘးေ႐ွာင္ဦးေရ ပိုမိုမ်ားျပားလာႏိုင္ၿပီး စခန္းတည္ေဆာက္ခြင့္၊ ရိကၡာပို႔ေဆာင္ ခြင့္စသည္မ်ားကို ကန္႔သတ္ထားေသာေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္တြင္းမွ တျခားေနရာမ်ား၊ ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ထြက္ခြါမႈမ်ား ပိုမုိမ်ားျပားလာျပီး မိသားစုတကြဲတျပား ေနထိုင္ရသူ မ်ားျပားလာႏိုင္သည္။
(၂) စစ္ေဘးေ႐ွာင္စခန္းမ်ားတြင္ အစိုးရမွ က်န္းမာေရးေထာက္ပံ့မႈ မလံုေလာက္ျခင္း ႏွင့္ ေသာက္သံုုးေရသန္႔ရ႐ွိရန္ အခက္အခဲေၾကာင့္ မိုးရာသီတြင္ ငွက္ဖ်ား၊ တုပ္ေကြးႏွင့္ ဝမ္းေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြါးလာႏို္င္သည္။
(၃) ULA/AA အဖြဲ႔မွ စစ္ေဘးေ႐ွာင္စခန္းမ်ား အနီးတဝိုက္တြင္ မိုင္းေထာင္ျခင္း၊ လႈပ္႐ွားျခင္း၊ ရိကၡာဆက္ေၾကး ေကာက္ခံျခင္းမ်ား႐ွိေနမည္ဆိုပါက ျမန္မာအစိုးရ စစ္တပ္မွ ရိကၡာျဖတ္ေတာက္ပိတ္ဆို႔ျခင္းေၾကာင့္ စစ္ေဘးေ႐ွာင္မ်ားအတြက္လည္း အၾကပ္အတည္း ပိုမိုႀကီးမားလာႏိုင္သည္။
(၄) ရခိုုင္ျပည္႐ွိ တျခားၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ စစ္ေဘးေ႐ွာင္စခန္းမ်ားသို႔ WFP မွ ေပးပို႔သည့္ ရိကၡာကိုပင္ ကန္႔သတ္ထားျပီး ပလက္ဝ႐ွိ ေဒသခံႏွင့္ စစ္ေဘးေ႐ွာင္မ်ားအတြက္ WFP မွ ရိကၡာမ်ားကို ကုန္းလမ္းမွ အဆင္မေျပလ်င္ ေရလမ္းမွပို႔ေဆာင္ရန္ စီစဥ္ ေနျခင္း၊ မိုးရာသီမတိုင္မီ အေရးေပၚ ေနစရာေပးရန္အတြက္ ပလက္ဝ႐ွိ စစ္ေဘး ေ႐ွာင္မ်ားကိုသာ ေငြေၾကးကူညီရန္ စီစဥ္ေနျခင္းမွာ လူမ်ိဳးေရးအရ ခြဲျခား ဆက္ဆံ စည္း႐ံုးသည့္ သေဘာျဖစ္ေနသည္။
(၅) အစိုးရခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲ စစ္ေဘးေ႐ွာင္စခန္းမ်ား မေဆာက္လုပ္ရန္ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ ျခင္း၊ စစ္ေဘးေ႐ွာင္စခန္းမ်ားအား တရားဝင္-တရားမဝင္ ခြဲျခား၍ အေထာက္အပံ့ ကန္႔သတ္ထားျခင္း၊ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား႐ွိ စစ္ေဘးေ႐ွာင္စခန္းမ်ားအား စနစ္တက် ျပန္လည္ေနရာခ်ထားျခင္းမ႐ွိဘဲ ေ႐ြ႕ေျပာင္းေပးရန္ ျပည္နယ္အစိုးရမွ ၫႊန္ၾကား ခ်က္ထုတ္ျပန္ျခင္း၊ ရိကၡာပို႔ေဆာင္ရာတြင္ နယ္/လံု ဝန္ႀကီး၏ ေထာက္ခံခ်က္ ႐ွိမွ သာ သြားလာခြင့္ျပဳျခင္း၊ ULA/AA ႏွင့္ အဆက္အသြယ္႐ွိသည္ဟု ယူဆ႐ံုသက္ သက္ျဖင့္ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္မွ ရိကၡာျဖတ္ေတာက္ထားျခင္း အစ႐ွိသည့္ လုပ္ရပ္ မ်ားမွာ လူတေယာက္ခ်င္းစီ၏ အသက္႐ွင္ရပ္တည္မႈကို အစိုးရႏွင့္ စစ္တပ္က အာမခံေပးရမည့္အစား ရည္႐ြယ္ခ်က္႐ွိ႐ွိ ျငင္းပယ္သကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနေပသည္။
(၆) စစ္ေဘးေ႐ွာင္စခန္းတြင္ အခက္အခဲအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရျခင္း၊ ျမန္မာအစိုးရ စစ္တပ္မွ မၾကာခဏ ဝင္ေရာက္စစ္ေဆးျခင္းေၾကာင့္ လံုျခံဳမႈမ႐ွိဟု ခံစားရသျဖင့္ ေနရပ္ျပန္လိုၾကေသာ္လည္း ႐ြာတြင္းသို႔ စစ္တပ္မွ ဝင္ေရာက္ဖမ္းဆီးမည္၊ ႐ြာပတ္ ဝန္းက်င္တြင္ တိုက္ပြဲျပန္လည္ျဖစ္ပြါးမည္ကို စိုးရိမ္ေနၾကရသည့္ အေပၚတြင္ NLD အစိုးရ/ပါတီ အေနျဖင့္ တစံုတရာ ေျဖ႐ွင္းမေပးႏိုင္သည္မွာ စစ္တပ္အေပၚတြင္ ၾသဇာလႊမ္းမိုးႏိုင္ျခင္းမ႐ွိေၾကာင္း ထင္႐ွားေနေပသည္။ သာမန္ရခုိင္ျပည္သူလူထု အတြက္မူကား NLD ပါတီ/အစိုးရသည္ တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံမႈ ကင္းမဲ့ေသာ၊ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္၏ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈႏွင့္ စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို တားဆီးရန္ ပ်က္ကြက္ေသာ အစိုးရတရပ္အျဖစ္သာ အျမင္ေရာက္ေစသည္။
အေထြေထြ လူမႈ-စီးပြါးေရးဆိုင္ရာ သံုးသပ္ခ်က္မ်ား
—————————————
(၁) ULA/AA မွဟုယူဆရေသာ စြန္႔လႊတ္မိုင္းမ်ား၊ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္၏ လက္နက္ ႀကီးျဖင့္ အေၾကာင္းမဲ့ပစ္ခတ္ျခင္း၊ အရပ္ပစ္မွတ္မ်ားအား ထိခိုက္မည္ကို ဂ႐ု မစိုက္ဘဲ ေလေၾကာင္းမွ ဗံုးၾကဲတိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ အရပ္သားျပည္သူ ထိခိုက္မႈ မ်ား ဆက္လက္႐ွိေနႏိုင္ျပီး ေက်းလက္ေနျပည္သူမ်ား၏ လႈပ္႐ွားသြားလာေရး၊ ႐ွာေဖြစားေသာက္ေရး ပိုမိုၾကပ္တည္း လာႏိုင္သည္။
(၂) တိုက္ပြဲႏွင့္ Covid-19 ေၾကာင့္ ပို႔ေဆာင္ဆက္သြယ္ေရး လမ္းေၾကာင္းမ်ား ျပတ္ေတာက္ျခင္း၊ အေျခခံအေဆာက္အအံုမ်ား ပ်က္စီးျခင္းမ်ားျဖစ္ေပၚကာ စီးပြါးေရးႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးကို ထိခိုက္လာႏိုင္သည္။ ဆန္စပါး ေကာင္းစြာ မစိုက္ပ်ိဳးရျခင္း၊ မရိတ္သိမ္းရျခင္း၊ ေနရပ္စြန္႔ခြါထြက္ေျပးရ၍ ပစၥည္းဥစၥာဆံုး႐ံႈးျခင္း၊ ေရလုပ္ငန္းမွ ထြက္ကုန္ပစၥည္းမ်ားအား ရခုိင္ျပည္ျပင္ပသို႔ တင္ပို႔ေရာင္းခ်ျခင္း မရျခင္းတို႔ေၾကာင့္ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ ေရလုပ္ငန္းကို အဓိကထားေနရေသာ ရခုိင္ျပည္၏ စီးပြါးေရးမွာ ယိမ္းယိုင္လာ ႏိုင္သည္။
(၃) ရခုိင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ အင္တာနက္ျဖတ္ေတာက္ထား၍ Covid-19 ဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား မရ႐ွိျခင္း၊ တိုက္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ သြားလာရန္ခက္ခဲ၍ Covid-19 ပစၥည္းမ်ားအား ရခုိင္ျပည္အႏွံ႔ လွည့္လည္ လွဴဒါန္းရန္ခက္ခဲျခင္း၊ ျပည္ပမွ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ျပန္လာသူမ်ားအား စနစ္တက် Quarantine မျပဳလုပ္ျခင္း၊ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၌ Quaranine ဝင္ေနသူမ်ားအား အစိုးရမွ စနစ္တက် ေနရာခ်ထားေပးရန္ မစီစဥ္ဘဲ (၁၅.၀၆.၂၀) ရက္ေန႔ ေနာက္ဆံုးထား၍ ေ႐ြ႕ေျပာင္းခုိင္းျခင္း၊ ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္႐ွိ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားမွ ျပန္လည္ ဝင္ေရာက္ လာသူမ်ားထံမွ ေရာဂါျပန္႔ပြါးႏိုင္ျခင္း၊ ေဆး႐ံုေဆးခန္းမ်ား၌ ေခတ္မီ ကာကြယ္ ကုသေရး ပစၥည္းကိရိယာမ်ား မျပည့္စံုျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ရခုိင္ျပည္တြင္ Covid-19 ျပန္႔ပြါးလာပါက ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ခက္ခဲႏိုင္သည္။
ေဖာ္ျပထားသည့္ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားအျပင္ သတင္းတို၊ ေတြ႔႐ွိခ်က္ႏွင့္ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားကို ပူးတြဲပါဖိုင္မ်ားတြင္ ဆက္လက္ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါသည္။
သတင္းသံုးသပ္ခ်က္ အျပည့္အစံုကုိ ေအာက္ပါ Link မ်ားတြင္ရယူႏုိင္ပါသည္။
